La Nina là gì? La Nina 2024 liệu có gây ra thảm họa thời tiết?

La Nina là một phần nguyên nhân gây ra diễn biến thời tiết thất thường thời gian gần đây. Giai đoạn ENSO trước đó đã gây ra không ít những thảm họa: nhiệt độ toàn cầu tăng, gây mưa lớn, lũ lụt hay hạn hán ở nhiều khu vực. Vậy, giai đoạn La Nina sắp tới sẽ diễn ra như thế nào và có nguy cơ gây ra những hậu quả gì? 

La Nina là gì? 

La Nina là gì?

La Nina là một hiện tượng thời tiết liên quan đến dao động nhiệt độ bề mặt nước biển ở khu vực trung tâm và phía đông của Thái Bình Dương, nơi nhiệt độ nước biển giảm xuống dưới mức trung bình hàng năm. 

La Nina là giai đoạn lạnh của dao động khí quyển-thủy văn được gọi là ENSO (El Nino-Southern Oscillation). 

Hiện tượng này xảy ra khi áp suất khí quyển trên vùng nhiệt đới của Thái Bình Dương tăng cao, kéo theo sự gia tăng mạnh mẽ của các dòng chảy lạnh từ dưới đáy biển lên bề mặt, đặc biệt là ở khu vực phía đông và trung tâm Thái Bình Dương. 

Sự khác biệt giữa EL NINO, LA NINA VÀ ENSO (Nguồn ảnh: https://infographics.vn/)

Tin cập nhật: La Nina 2024 trở lại cuối năm - lịch sử mưa lũ có lặp lại?

Nguyên nhân của ra hiện tượng La Nina

Nguyên nhân chính của hiện tượng La Nina liên quan đến sự tương tác giữa gió và nhiệt độ mặt nước biển ở khu vực Thái Bình Dương. 

Trong giai đoạn La Nina, gió đông (trade winds) mạnh hơn bình thường, đẩy nước biển ấm về phía tây và khiến nước lạnh từ các vùng sâu hơn nổi lên ở phía đông. Sự gia tăng nước lạnh này làm giảm nhiệt độ mặt nước biển ở khu vực trung tâm và phía đông của Thái Bình Dương. Hệ quả là, các hiện tượng khí hậu như mưa lớn hoặc hạn hán có thể xảy ra ở những khu vực khác nhau do sự thay đổi trong mô hình gió và áp suất khí quyển toàn cầu.

Nguyên nhân hình thành La NiNa là sự tương tác giữa gió với nhiệt độ nước biển Thái Bình Dương 

Theo Báo cáo của WMO: Hiện trạng khí hậu toàn cầu 2023: 

Hiện tượng La Nina là một phần của chu kỳ Oscillation Nam (Southern Oscillation), một hệ thống biến động khí hậu toàn cầu. Oscillation Nam đề cập đến sự thay đổi trong áp suất khí quyển giữa khu vực Đông và Tây Thái Bình Dương. Khi áp suất khí quyển ở khu vực phía Tây Thái Bình Dương cao hơn và ở khu vực phía Đông thấp hơn, hiện tượng La Nina được hình thành.

Sự thay đổi trong Oscillation Nam ảnh hưởng đến các mô hình gió và áp suất, gây ra các biến động trong thời tiết toàn cầu. Trong khi La Nina có thể gây ra hiện tượng thời tiết khô hạn ở một số khu vực, nó cũng có thể dẫn đến lượng mưa gia tăng và bão lớn ở những khu vực khác.

Dự báo tác động của La Nina - dấu chân thảm họa

Dự báo hiện tượng La Nina có khả năng gây tác động lớn đến khí hậu toàn cầu trong thời gian tới. 

Tìm hiểu thêm:  Diễn biến La Nina 2024 - dự báo mưa lũ dồn dập 

Tác động của La Nina đến khí hậu toàn cầu 

• La Nina làm tăng tần suất và cường độ của bão 

Một trong những tác động rõ rệt của La Nina là sự gia tăng tần suất và cường độ của các cơn bão, đặc biệt là ở khu vực Tây Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Trong các giai đoạn La Nina, nhiệt độ mặt nước biển giảm, dẫn đến sự gia tăng sự chênh lệch nhiệt độ giữa mặt nước biển và khí quyển. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành và duy trì các cơn bão mạnh.

Bão Hilary hoành hành California năm 2023

Ví dụ: Trong mùa bão năm 2020, La Nina đã góp phần vào một trong những mùa bão hoạt động mạnh nhất ở Đại Tây Dương. Có tổng cộng 30 cơn bão, trong đó 13 cơn trở thành bão lớn, cao hơn mức trung bình.

• La Nina gây hạn hán và khô hạn nghiêm trọng 

La Nina thường gây ra hạn hán nghiêm trọng ở một số khu vực, đặc biệt là ở khu vực phía tây của Nam Mỹ. 

Sự gia tăng áp suất khí quyển ở khu vực Thái Bình Dương xích đạo có thể dẫn đến việc giảm lượng mưa và gia tăng điều kiện khô hạn ở các khu vực khác.

Hạn hán ở Nam Mỹ 

Ví dụ: Trong giai đoạn La Nina 2010-2012, nhiều quốc gia Nam Mỹ, đặc biệt là Peru và Ecuador, đã trải qua hạn hán nghiêm trọng. Lượng mưa giảm dẫn đến tình trạng thiếu nước nghiêm trọng và tác động tiêu cực đến nông nghiệp và nguồn cung cấp nước. 

Tin cập nhật: Xu hướng phát triển của La NiNa thời gian tới - có nguy hiểm?

Tác động của La Nina đến khí hậu Việt Nam 

• La Nina gây lũ lụt nghiêm trọng 

La Nina có thể dẫn đến mùa mưa dài hơn và lượng mưa cao hơn ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Trung. Sự gia tăng lượng mưa thường dẫn đến lũ lụt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống và hoạt động sản xuất.

Lũ lụt ở miền Trung Việt Nam năm 2020 

Ví dụ: Trong mùa mưa năm 2020, hiện tượng La Nina đã gây ra lũ lụt ở miền Trung Việt Nam 2020. Các tỉnh như Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế bị ảnh hưởng nặng nề với lượng mưa lớn và lũ lụt nghiêm trọng. Tình trạng lũ lụt kéo dài gây thiệt hại lớn cho cơ sở hạ tầng và gây ra mất mát về tài sản và sinh mạng.

• La Nina gây hạn hán ở miền Nam và miền trung 

Ngoài việc gây lũ lụt, La Nina cũng có thể dẫn đến hạn hán ở miền Nam và miền Trung Việt Nam, làm giảm lượng mưa và ảnh hưởng đến nguồn nước cho nông nghiệp và sinh hoạt.

Hạn hán do biến đổi khí hậu 

Ví dụ: Trong giai đoạn La Nina 2017-2018, miền Nam Việt Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long, trải qua tình trạng hạn hán nghiêm trọng. Mực nước trong các sông, kênh rạch giảm mạnh, ảnh hưởng đến việc tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp. Hạn hán kéo dài đã gây khó khăn lớn cho người dân và nền kinh tế khu vực. 

Theo dự báo từ các cơ quan thủy văn quốc gia, hiện tượng La NiNa đã bắt đầu hình thành vào cuối năm 2023 và có khả năng tiếp tục ảnh hưởng đến thời tiết toàn cầu trong năm 2024. Tính đến giữa năm 2024, La NiNa có thể vẫn duy trì ở mức yếu đến trung bình, nhưng sự biến động có thể xảy ra tùy thuộc vào sự thay đổi trong các điều kiện khí quyển và đại dương