Tìm hiểu món ăn cung đình Huế xưa và nay có gì đặc sắc

Món ăn cung đình Huế được biết tới là những món ngự thiện dâng vua ngày trước. Nhưng bây giờ những món ăn này đã được thay đổi để phù hợp hơn với nhu cầu ẩm thực hiện đại. Vậy điểm khác biệt giữa ẩm thực cung đình Huế xưa và nay như nào? Nếu tới Huế muốn thưởng thức các món ăn cung đình Huế ngon chuẩn vị thì ăn ở đâu? Điều này sẽ được giải đáp chi tiết trong bài chia sẻ dưới đây, tham khảo ngay nhé. 

Món ăn cung đình Huế hằn in dấu vết của nét đẹp văn hóa cố Đô

Nguồn gốc món ăn cung đình Huế

Đứng đầu danh sách các món ngon ở Huế chính là món ăn cung đình Huế. Nói về nguồn gốc của ẩm thực cung đình Huế thì có thể hiểu cách đơn giản thì đây là những món ăn ngự thiện được chế biến để dâng lên vua trước đây. Tất cả những món ăn này đều được xếp vào hàng cao lương mỹ vị, được chế biến rất cầu kỳ, công phu. 
Món nào cũng phải đảm bảo đủ yếu tố đẹp mắt, ngon miệng và bổ dưỡng. Chính bởi điều đó nên ẩm thực cung đình Huế không chỉ có bàn tay khéo léo của các đầu bếp mà còn có sự tham gia của Thái y viện để đảm bảo các nguyên liệu kết hợp với nhau hoàn hảo nhất. 

Món ăn cung đình Huế vừa đẹp mắt vừa giàu dinh dưỡng

Thực ra, ẩm thực cung đình cũng là ẩm thực dân gian được nâng cao lên, sau đó chính ẩm thực cung đình lại ảnh hưởng trở lại và làm thay đổi chất lượng của ẩm thực dân gian. Đa phần những món ăn này đều có nguyên liệu đơn giản như khi nấu các món ăn dân dã. 
Điểm khác biệt chính là kỹ thuật chế biến và sự trình bày cầu kỳ, tinh tế, tao nhã cùng với giá trị dinh dưỡng cao, bồi bổ sức khỏe, điều hòa khí huyết. Bên cạnh danh sách những món ăn ngon ở Huế thì món ăn cung đình Huế rất đáng để thưởng thức. Nếu có cơ hội tới Huế bạn đừng quên thưởng thức món ăn đặc biệt này nhé. 

Xem thêm: 

• Quán cơm âm phủ Huế
• Quán bánh canh ngon ở Huế

Văn hóa ẩm thực cung đình Huế xưa

Ẩm thực cung đình Huế chính tông khá cầu kỳ với nhiều nghi thức và luật lệ. Mỗi bữa ăn của vua phải có ít nhất từ 35 - 50 món, trong đó phải có một vài món thuộc bát trân. Các món ăn phải được múc ra tô, đĩa và đặt trong các hộp gỗ sơn son thiếp vàng. 
Trong cung khi có yến tiệc sẽ phải có những thực đơn riêng biệt: 

• Tiệc cỗ trân tu sẽ bao gồm 50 món
• Tiệc cỗ tế lớn là 161 phẩm vị
• Tiệc ngọc soạn là 30 món
• Tiệc cỗ chay hạng nhất gồm 25 món
• Tiệc cỗ chay hạng nhì là 20 món. 

Đặc biệt, các nguyên vật liệu để chế biến tiệc cung đình Huế phải là thượng phẩm, có nguồn gốc từ đặc sản địa phương và dâng tiến. 

Ẩm thực cung đình Huế rất coi trọng sự đẹp mắt, lôi cuốn 

Theo văn hóa ẩm thực cung đình Huế, dù bất cứ món ăn nào, cách nấu nào cũng đều phải đảm bảo các yếu tố đặc trưng. Dưới đây là 4 yếu tố tạo nét đặc biệt của món cung đình Huế phải được đảm bảo: 

• Yếu tố khí hậu: Khí hậu ở Huế là khí hậu nhiệt đới ẩm với 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô. Các nguyên liệu sử dụng phải là nguyên liệu tươi ngon được trồng đúng mùa để giữ được vị ngon nhất. 
• Yếu tố văn hóa: Do ảnh hưởng của nền văn hóa lúa nước, tại Huế có rất nhiều món ăn được làm từ gạo như xôi, bún, bánh xèo,...Bên cạnh đó quan niệm sống và tín ngưỡng của địa phương cũng góp phần duy trì, phát triển nền ẩm thực Huế. Mỗi món ăn đều mang một câu chuyện và ý nghĩa nhân văn riêng biệt. 
• Yếu tố lịch sử: Huế là từng là nơi sinh sống của người Chăm Pa xưa. Sau đó, chúa Nguyễn đã lựa chọn Huế là kinh đô của nước Việt. Những yếu tố này làm đòn bẩy cho ẩm thực cung đình Huế trở nên đặc sắc, đa dạng hơn. 
• Yếu tố con người: dưới ảnh hưởng sâu sắc của Nho giáo, đặc biệt là tư tưởng “tam tòng và tứ đức” đã tạo nên tiêu chuẩn đánh giá phụ nữ Việt Nam xưa. Tiêu chí được đánh giá quan trọng nhất chính là kỹ năng nấu ăn, khi nấu phải đặt hết tâm trí và trái tim vào món ăn thì món ăn đó mới thực sự ngon và giàu giá trị. 

Phân loại ẩm thực cung đình Huế

Các món ẩm thực cung đình Huế rất đa dạng từ món chay, món dân dã tới các món cung đình. Mỗi loại đều sở hữu hương vị và đặc điểm riêng biệt nhưng đều có chung một điểm là sự hoàn hảo và cầu kỳ. 

Món chay Huế

Món chay Huế là những món được chế biến từ nguyên liệu đơn giản như gạo, khoai tây, rau củ. Dưới bàn bày của các đầu bếp tài hoa, những nguyên liệu quen thuộc đó được biến tấu thành những món chay ngon tuyệt vời, bắt mắt với đủ màu sắc khác nhau đầy hấp dẫn. 

Mãn nhãn với ẩm thực chay cung đình Huế

Cho tới thời điểm hiện tại ở Huế có tới 108 món chay được lưu giữ. Nếu có cơ hội tới Huế bạn hãy thử thưởng thức một số món chay nổi tiếng ở nơi đây như bánh tét, bánh chưng, bún chay, phở chay,...

Món ăn cung đình Huế xưa

Các món ăn cung đình Huế có một điểm dễ nhận thấy nhất chính là món ăn được làm từ nguyên liệu tươi ngon, cách nấu phức tạp và được trang trí tỉ mỉ, trang nhã. Có thể kể tới một số món ăn đậm nét đặc trưng của ẩm thực cung đình Huế như nem công, chả phượng, chè long nhãn, yến sào,...

Yến chưng là một trong những món ăn quý chỉ dành cho bậc vua chúa thưởng thức

Đặc biệt các món ngự thiện dâng vua xưa phải được trang trí đẹp mắt, bày biện dễ gắp, có sự cân đối và hài hòa về mọi mặt từ màu sắc tới giá trị dinh dưỡng của món ăn. Đây cũng chính là nét tinh túy trong nền ẩm thực Việt Nam cần được giữ gìn. 

Món ăn dân gian Huế

Không giống với ẩm thực cung đình Huế, cầu kỳ trong cách chế biến và tỉ mỉ trong cách trang trí, các món ăn dân gian Huế được nấu từ những nguyên liệu đơn sơ, dễ kiếm. Cách trình bày không cầu kỳ, phức tạp nhưng vẫn giữ được sự trang nhã, được sắp xếp hợp lý và sạch sẽ. 

Món ăn dân gian Huế không cầu kì nhưng vẫn giữ được hương vị ngon lạ

Một số món ăn đặc trưng của ẩm thực dân gian Huế bạn có thể thưởng thức như bánh bèo, bánh ướt, thịt nướng, cao lầu, phở bò,...Mỗi món ăn đều gắn liền với một câu chuyện, một thông điệp về tình yêu, sự thủy chung của người dân địa phương. 

Món ăn nổi bật trong ẩm thực cung đình Huế xưa

Ẩm thực cung đình Huế xưa mang nét đặc trưng của ẩm thực cung đình dưới triều Nguyễn, thường được phục vụ trong những bữa tiệc hàng ngày của Hoàng Gia. Mỗi bữa ăn của Vua đều phải có 2 trong 8 món ăn quý hiếm mà thời ấy gọi là Bát trân. Tám món ăn trân quý này bao gồm: 

Nem công chả phượng

Nem công là món ăn độc đáo được chế biến mà không qua nấu nướng. Món ăn này được làm từ phần thịt đùi của con công sau đó giã thật mịn nắm thành nem. Sau đó nem công sẽ được làm chín bằng cách lên men vi sinh nhờ các gia vị có tính nóng như riềng, tỏi, tiêu,...
Thịt công có tính giải độc, vì vậy khi ăn nem công giúp tăng khả năng giải độc tố khác mà cơ thể hấp thụ phải. Món ăn này cũng được xem như “thần hộ mệnh” của các vua chúa trước những những âm mưu ám sát tranh đoạt quyền lực. 

Nem công chả phượng là 2 trong 3 món trân quý thường được dâng vua

Chả phượng là chả được làm từ thịt chim phượng đực - loài chim rất quý hiếm chỉ sống ở trên núi cao và rất ít người có thể thấy. Thịt phượng sẽ được giã mịn, nêm gia vị, gói vào lá chuối thật kín rồi hấp chín. Cũng như chim công, thịt chim phượng vừa có giá trị dinh dưỡng cao vừa có dược tính bảo vệ sức khỏe. 

Yến sào

Yến là tổ của loại chim hải yến (én biển). Đây là nguyên liệu cao cấp và quý giá. Từ yến có thể chế biến thành nhiều món ăn như chè yến, yến sào hạt sen, bồ câu tiềm yến sào,..

Yến sào thượng hạng dâng vua

Da tây ngưu

Loài thú tây ngưu (hay còn gọi là tê ngưu) có hình dạng xấu xí, chỉ sống ở trong các rừng sâu, toàn ăn cây có gai. Da tây ngưu rất cứng và dày, duy nhất ở phần nách có một đám da rất mỏng. Phần da nách này sẽ được các ngự trù ngâm cho mềm sau đó nấu thành món ăn rất ngon và bổ dưỡng. 

Da Tây Ngưu món ăn trân quý giàu dinh dưỡng

Bàn tay gấu

Bàn tay gấu cũng là món ăn đặc biệt trong ẩm thực cung đình Huế. Vì phần tay của con gấu hoạt động rất nhiều nên thịt săn chắc bổ dưỡng. Bàn tay gấu rất giàu giá trị dinh dưỡng, được vua chúa thời xưa yêu thích vì món ăn này góp phần nâng cao sức mạnh và quyền uy của vua chúa thời xưa. 

Bàn tay gấu là món ăn ẩm thực cung đình Huế được vua yêu thích

Môi đười ươi

Đười ươi thuộc hàng vượn lớn, là động vật thông minh nhất trong loài linh trưởng thường sống ở sâu trong núi. Môi đười ươi là bộ phận trân quý nhất của con đười ươi. Vì thế bộ phận này được sử dụng phổ biến để dâng lên vua. 

Môi đười ươi luôn được nằm trên mâm ngự thiên của vua thời xưa

Gân nai

Gân nai là một nguyên liệu rất quý hiếm được dùng để chế biến các món ăn cung đình Huế xưa. Để có được phần gân nai ngon thì phải trải qua quá trình chế biến của người thợ tay nghề cao. Gân nai thường được hầm chung với các nguyên liệu như tôm khô, măng củ đậu, chả lụa,...trong phần nước hầm gà đã lọc trong veo làm tăng thêm giá trị dinh dưỡng món ăn. 

Thịt gân nai rất giàu giá trị dinh dưỡng 

Thịt chân voi

Người ta thường biết tới ngà voi rất quý còn thịt voi rất nhạt nhẽo. Nhưng ít người biết rằng chân voi có phần thịt rất mềm, giàu giá trị dinh dưỡng và phần thịt ăn rất ngon. Đây cũng là một trong những món trong bát trân rất quý hiếm thường được dâng vua thời xưa. 

Thịt chân voi mềm chế biến món gì cũng ngon

Món ăn cung đình Huế ngày nay

Các món ăn cung đình ở Huế xưa và nay đã có nhiều sự biến đổi để phù hợp hơn với nhu cầu người người dùng. Những nguyên liệu từ các loài thú quý hiếm đã thay thế bằng các món ăn thanh đạm hơn, trang nhã hơn nhưng cũng không kém phần bổ dưỡng.  

Cơm sen

Cơm sen là món đầu tiên nằm trong danh sách ẩm thực cung đình Huế được mọi người yêu thích. Cơm được nấu chín sau đó gói trong những lá sen mô phỏng theo hình dáng của một bông sen đang nở rất đẹp. 
Bên trong là phần cơm chất lượng được nấu từ gạo của làng An Cựu, kết hợp hạt sen, giò lụa, trứng rán, gà, tôm, rau,...Tất cả được gói trong lá sen để tạo hương vị và sự thanh tao. 

Cơm sen có chuẩn vị ngon đẹp lung linh

Trà cung đình Huế

Trà cung đình Huế được làm từ thảo dược thiên nhiên quý hiếm có công dụng rất tốt cho sức khỏe. Đây cũng là sản phẩm được du khách mua về làm quà nhiều nhất.

Trà cung đình Huế nổi tiếng với mùi thơm dịu nhẹ và vị ngọt thanh

Chè sen long nhãn

Chè sen long nhãn là một trong những món chè Huế nổi tiếng khiến nhiều du khách yêu thích bởi hương vị thanh mát, ngọt ngào. Ngoài ra thức quà giải nhiệt này còn vô cùng bổ dưỡng kiến cho bạn ăn một lần sẽ nhớ mãi hương vị. 

Chè long nhãn hạt sen thơm ngon

Xem thêm: Quán chè ngon ở Huế

Địa chỉ thưởng thức món ăn cung đình Huế ngon khó cưỡng

Nếu bạn muốn thưởng thức các món ăn cung đình Huế chuẩn vị nhất thì nhanh tay lưu ngay địa chỉ các quán ăn ngon ở Huế dưới đây: 

Tên nhà hàng & Địa chỉ	Giờ mở cửa	Giá tham khảo
Nhà hàng Cung Đình  Địa chỉ: Số 3 Nguyễn Sinh Sắc, Vỹ Dạ, TP. Huế	7h - 23h	50.000 - 1.100.000 VNĐ/người
Nhà hàng Tịnh Gia Viên Địa chỉ: số 7 kiệt 28 đường Lê Thánh Tôn, TP. Huế	10h - 23h	350.000 VNĐ/người
Nhà hàng Huế cổ Địa chỉ: 104/47 Kim Long, Tp Huế.	8h – 22h	200.000 VNĐ/người
Nhà hàng Nam Châu Hội Quán Địa chỉ:  Số 4 Kim Long, phường Kim Long, thành phố Huế	10h – 22h	350.000 VNĐ/người

Kết luận

Các món ăn cung đình Huế rất đa dạng về cách chế biến, về nguyên liệu chính, nhưng đều phải được trang trí đẹp mắt, cân đối và hài hòa về màu sắc. Nếu có cơ hội tới Huế bạn hãy thử thưởng thức nét đẹp ẩm thực cung đình xưa này tại các nhà hàng đã được gợi ý ở trên nhé. Chúc bạn có chuyến tham quan du lịch Huế vui vẻ cùng người thân và bạn bè.